Dit jaar is er nieuw leven geblazen in een oude klassieker: Pinokkio, de houten marionet die verleidingen moet weerstaan om een echte jongen te worden. We werden getrakteerd op maar liefst drie nieuwe films. Walt Disney Studio’s maakte onder regie van Robert Zemeckis (Forrest Gump, The Polar Express, The Witches) een live action remake van hun eigen animatiefilm uit 1940: Pinocchio. Regisseur Guillermo del Toro (Pan’s Labyrinth, Crimson Peak, The Shape of Water) produceerde zijn geheel eigen versie over de houten marionet, getiteld Guillermo del Toro’s Pinocchio. Beide versies zijn gebaseerd op het verhaal Le Avventure di Pinocchio van de Italiaanse auteur Carlo Collodi. In deze Pinocchio recensie vergelijken we de twee films met het boek. De derde versie Pinocchio, A True Story, bespreken we niet.
Helaas komen er steeds nieuwe verleidingen op zijn pad. Samen met Japie Krekel belandt de pop van het ene avontuur in het andere. Gaandeweg leert Pinokkio echter wat het betekent om goed en aardig te zijn, met één doel voor ogen: een echte jongen worden en zijn vader trots maken.
Collodi’s Pinokkio – Een kinderverhaal over een stoute jongen
Carlo Lorenzini heette hij, maar de schrijver is beter bekend onder zijn pennaam Carlo Collodi. Hij was een Italiaanse journalist en kinderboekenschrijver. Dat laatste was een moderne carrièrekeuze, want in zijn tijd was kinderliteratuur een totaal nieuw concept.
De eerste verhalen over de pop werden gepubliceerd in 1881 in een weekmagazine. In 1883 werden de verschillende verhalen gebundeld in een boek en het succes groeide wereldwijd. Le Avventure di Pinocchio is één van de meest vertaalde Italiaanse boeken.
Pinocchio recensie – Japie Krekel wordt geplet
Ik las de Nederlandse versie van uitgeverij Ploegsma, vertaald door Leontine Bijman en Annegret Böttner (2001). Het boek verschilt enorm van de iconische versie die we allemaal in ons hoofd hebben. Zo leeft het houten blok lang voordat de Blauwe Fee in beeld komt. Verder lijkt iedereen het ook normaal te vinden dat de pop leeft. Sterker nog, het marionettentheater heeft allemaal levende poppen. Doodnormaal.
Verder beleeft Pinokkio zijn avonturen zonder de beroemde krekel aan zijn zijde. Wanneer het insect voor de eerste keer opduikt, maken zijn wijze woorden weinig indruk op Pinokkio. De krekel wordt meedogenloos geplet. Later komt hij af en toe terug. Er is helemaal geen sprake van dat de krekel zijn geweten zou zijn, alleen dat het insect het allemaal veel beter weet. En dat Pinokkio naar zijn waarschuwing had moeten luisteren.
Een domme, vervelende jongen
In Collodi’s versie is de pop van begin af aan een domme, vervelende en stoute jongen. Punt. Hij geeft enkel om zichzelf en houdt geen rekening met zijn vader. Hij is enkel lief tegen Geppetto als hij iets van hem nodig heeft, zoals eten of nieuwe voeten, omdat hij zijn oude heeft verbrand.
Er zijn momenten in het boek dat Pinokkio wel stilstaat bij zijn gedrag, maar die duren nooit lang. Hij breekt zijn beloften, liegt en is ongehoorzaam. Collodi laat hem hiervoor zwaar boeten. Oorspronkelijk eindigde het verhaal met de dood van Pinokkio, maar later werd hij van de dood gered door een Fee met blauwe haren. Nog 21 hoofdstukken volgden.
Pinokkio is een verhaal over transformatie
Ondanks dat hij een tweede kans heeft gekregen, blijft Pinokkio hardleers. Door zijn ongehoorzaamheid speelt hij zijn geld kwijt, wordt hij verschillende keren gevangen genomen en verandert hij in een ezel. Pas wanneer hij voor eens en altijd zijn verantwoordelijkheden neemt, verandert hij in een echte jongen en krijgt hij een comfortabel leven.
Volgens Ploegsma vertelt het verhaal van Pinokkio de groei van een kind naar een volwassene. Deze groei komt met een beloning, maar je verliest de vrijheid om te doen waar je zin in hebt.
Pinocchio recensie – Even terug naar 1940
Om de nieuwe Disney live-actionfilm op Disney+ te vergelijken met hun gelijknamige animatiefilm uit 1940, stip ik hem kort aan. Toen Walt Disney Productions het verhaal ontwikkelde voor hun animatiefilm, vond Walt Disney “himself” dat de pop hoogst onaangenaam was en voegde een vleugje sympathie toe aan het personage.
Pinokkio werd een onschuldig kind dat de wereld gaandeweg ontdekt. Hij raakt in de problemen vanwege zijn goedgelovigheid. Je hebt er haast mee te doen. Pas wanneer hij goed van kwaad kan onderscheiden en leert van zijn fouten, wordt hij een echte jongen.
Van sympathieke personages tot nietszeggende scènes
De personages zijn herkenbaar en sympathiek. Niet enkel Pinokkio transformeert, maar ook Japie Krekel groeit in zijn rol als geweten. Na vallen en opstaan, wordt deze voormalige zwerver beloond met een gouden medaille.
De live-action film volgt zijn voorganger bijna tot op de letter. Dat kan niet misgaan, toch? Helaas. De vergelijking houdt snel op. De nieuwe film lijkt niet te begrijpen wat de tekenfilm zo succesvol maakte. Belangrijke elementen worden geminimaliseerd om ruimte te geven aan nietszeggende scènes.
Pinocchio 2022 – Disney’s personages zijn een schim van wie ze waren
Ik kan geen kwaad woord zeggen over de acteurs in Pinocchio (2022). Ze proberen er het beste van te maken, maar je kan maar zoveel doen met een teleurstellend script. Het gaat al mis met Japie Krekel (Joseph Gordon-Levitt (Inception, Sin City: A Dame to Kill For)). Zijn eerste grap creëert de tendens voor alle andere grappen in de film: flauw en langdradig. Verder krijgt Japie niet de kans om te groeien als personage. Hij loopt wat tevergeefs achter zijn protegé aan zonder dat de krekel echt iets leert of iets betekenisvol bijdraagt.
De andere personages zijn niet veel beter. De tekenfilm-Gepetto was vrolijk, aardig en een tikje apart, waardoor je begrijpt waarom de Blauwe Fee hem een warm hart toedraagt. De live-action Geppetto (Tom Hanks (Toy Story, Inferno)) doet weinig, behalve mompelen, staren en luidkeels ‘Pinokkio!’ roepen. De poppenmaker heeft dan wel een tragisch achtergrondverhaal gekregen, maar na de opening wordt dit helemaal vergeten.
Een leugentje om bestwil mag toch?
Over de Blauwe Fee (Cynthia Erivo (Chaos Walking)) trouwens: weg is de mystieke beschermengel. In plaats daarvan komt ze verward en incompetent over. Nadat ze met moeite Japie Krekel weet te overtuigen om Pinokkio’s (tijdelijke!) geweten te worden, verdwijnt ze om nooit meer terug te komen. En Pinokkio (Benjamin Evan Ainsworth (The Sandman)) zelf? Nou ja, om te leren van je slechte keuzes moet je ze eerst maken. Van het theater tot Pleziereiland, hij ondergaat het hele verhaal een beetje zonder actief voor de verleidingen te kiezen. De enige scène waarin hij dit wel doet, leert hij dat een leugentje om bestwil je uit een nare situatie bevrijdt.
Pas wanneer de walvis Monstro op de proppen komt, schiet de marionet in actie. Helaas is de film dan zo goed als voorbij. Deze scène duurt overigens niet lang. Wellicht hadden ze alle tijd al gespendeerd aan de grappen. Disney introduceert wel tal van nieuwe personages. Maar je raadt het misschien al: ze voegen niets toe aan het verhaal. Na-da. Ze houden het geheel enkel op. Erg jammer, want sommige personages hadden best wat potentie.
Pinocchio recensie – Animatie brengt de marionet tot leven
Disney’s Pinocchio (1940) was baanbrekend in zijn tijd: de studio ontwikkelde nieuwe animatietechnieken om het verhaal te vertellen zoals nooit tevoren. Dat moet zo’n grote studio toch voortzetten?
Het plot van Disney’s nieuwe versie hangt dan misschien aan een zijden draadje, de CGI is zeker een sterk staaltje techniek. Helaas… In vergelijking met de tekenfilm mist de live-action hart en ziel. Het probleem met het evenaren van realisme is dat het precies goed moet zijn. Elke afwijking voelt vreemd en nep. Bovendien: wat werkt bij cartoon-figuren, werkt niet altijd met realistische figuren. Wat een verademing is Del Toro’s stop-motion versie in vergelijking. Zijn stijl sleept me als kijker mee in een nieuwe wereld. Alles in beeld is met de hand gemaakt, geverfd en tot leven gebracht. Je voelt de persoonlijke hand van de kunstenaars in elk detail.
Del Toro’s Pinocchio – Een eigentijds sprookje met volwassen thema’s
Guillermo del Toro’s Pinocchio is een sprookje van net twee uur, maar het is je tijd meer dan waard. Net als in Disney’s live-action film heeft Geppetto een tragisch achtergrondverhaal gekregen. Alleen: Del Toro doet er écht iets mee. Hij neemt zijn tijd om de setting en de personages te plaatsen. Ik apprecieer ten zeerste het “show-don’t-tell”-principe: een subtiele emotie of handeling is genoeg om te weten wat iets voor een personage betekent.
Driekwart in de film bereikt Del Toro een draaipunt. Alle bekende conventies van Pinokkio worden overboord gegooid. Ik vraag me af of het nog wel een Pinokkio-film is waarnaar ik aan het kijken ben. Het is niet de richting die ik aan de film zou hebben gegeven, maar Del Toro weeft elke scène naadloos aan elkaar zodat het alsnog een logisch geheel wordt.
Pinocchio recensie – Transformatie en gehoorzaamheid
Het thema van transformatie is ook bij Del Toro aanwezig – de houten pop evolueert als personage – maar de regisseur focust meer op het thema gehoorzaamheid. Of beter gezegd, op blinde gehoorzaamheid. Ook hier leert Pinokkio dat een leugentje om bestwil kan, maar de scène is veel beter geplaatst in vergelijking met Disney’s versie. Evenals de “Je bent goed zoals je bent”-scène wordt met veel meer voldoening neergezet.
Ook andere – eerder volwassen – thema’s komen aan bod. Het bracht me in ontroering en deed mijn haren rechtop staan. Soms tegelijkertijd. Puur kippenvel.
Het moraal van het verhaal
Geen van beide nieuwe films volgt het originele boek. Dat hoeft ook niet. De chaotische aard van het boek zal niet meer door iedereen worden gesmaakt. Collodi’s werk is een absurde satire met een sterke morele ondertoon: ongehoorzame en luie kinderen krijgen hun verdiende loon. De moraal van de tekenfilm uit 1940 is evenzeer duidelijk: wees moedig, eerlijk en onbaatzuchtig, dan word je op een dag een echte jongen. Kan je echter het verschil niet zien tussen goed en kwaad, dan nemen louche figuren je beet en krijg je jouw verdiende loon.
Deze boodschap is in 2022 aangepast. Gehoorzaamheid is niet alles. Pinokkio leert dat, om het goede te doen, je soms de regels moet breken. Alleen zet Del Toro dit veel betekenisvoller neer dan Disney.
Pinocchio recensie – Welke film moet je gezien hebben?
Als grote Disney-fan is het pijnlijk om op te schrijven, maar Del Toro’s onconventionele Pinocchio-versie blaast meer leven, hart en ziel in de houten pop. Disney’s live action moet het hebben van de CGI en de nostalgie.
Maar ja, als het je om de nostalgie te doen is, laat dan de live action links liggen en kijk de originele tekenfilm uit 1940. Of nog beter: ga naar Netflix en laat je verrassen door Del Toro!
Walt Disney’s Pinocchio streamt op Disney+. Del Toro’s versie vind je op Netflix. Bekijk hier de trailers:
Titel: Pinocchio
Regisseur: Robert Zemeckis
Acteurs: Benjamin Evan Ainsworth, Joseph Gordon-Levitt, Tom Hanks, Cynthia Erivo
Uitgever: Disney
Medium: Disney+
Genre: Fantasy
Titel: Guillermo del Toro’s Pinocchio
Regisseur: Guillermo del Toro
Acteurs: Gregory Mann, Ewan McGregor, David Bradley, Tilda Swinton
Uitgever: Netflix
Medium: Netflix
Genre: Fantasy / Stop-motion animatie
Lees meer Modern Myths recensies!
Pinocchio recensie: © 2022-2024 Modern Myths / Beeldmateriaal: © Disney / Netflix
Reactie plaatsen