Sciencefiction-, horror- en fantasyauteur Johan Klein Haneveld vindt prehistorisch leven eindeloos fascinerend. Je treft dan ook regelmatig dinosauriërs aan in zijn boeken. In deze column tipt Johan zijn Top 5 Dinosaurus verhalen van uiteenlopende auteurs, buiten de bekendste titels als Jurassic Park om. Zoals altijd verrijken zijn interessante keuzes je leeslijst!
Dinosauriërs spreken tot de verbeelding. Het is interessant te filosoferen waarom dat zo is. Het betreft natuurlijk monsters, waar we door een enorme afstand in de tijd van gescheiden zijn. Die afstand in de tijd verleent ze ook een aspect van kosmische horror: mensen zijn nietig en onbetekenend in vergelijking met deze wezens. Bovendien heersten dinosauriërs miljoenen jaren over de aarde, vergeleken met maar enkele duizenden jaren voor de mensheid.
Dat we informatie hebben over dinosauriërs is bovendien te danken aan stoere onderzoekers en paleontologen die in afgelegen streken naar fossielen zochten. En ook dat spreekt tot de verbeelding. Nog steeds wordt er bijna wekelijks wel iets nieuw over dinosauriërs ontdekt. Ten slotte is het fascinerend om te zien hoe andere levensvormen elk niche in verschillende ecosystemen opvulden. En welke diversiteit daarbij ontstond.
Dino’s op Castlefest
Hoe dan ook, ikzelf vind prehistorisch leven eindeloos fascinerend. En natuurlijk keerden dinosauriërs terug in mijn verhalen. Het eerste avonturenboek dat ik als tiener schreef was bijvoorbeeld getiteld Het eiland der pterodactylen. Biologen Joost Kempers en Cliff Hudson komen terecht op een eiland waarop tijdreizigers wezens uit verschillende tijdsperiodes hebben samengebracht. Later greep ik de kans aan om over dinosauriërs te schrijven toen ik mocht bijdragen aan de reeks Castlefest Kronieken van Uitgeverij Macc. In mijn deel – De gevonden wereld – komen dinosauriërs terecht op Castlefest.
Maar eerder liet ik al dinosauriërs, terug gekweekt uit vogels, figureren in Conquistador, de novelle uit de gelijknamige bundel.
Top 5 Dinosaurus verhalen – Van literatuur tot pulpmagazines
Ik ben niet de eerste sciencefictionschrijver die gefascineerd is door dinosauriërs. De eerste SF-schrijvers probeerden zich al voor te stellen hoe het zou zijn om oog in oog te staan met prehistorische wezens. Jules Verne liet zijn reizigers naar het binnenste van de aarde voorwereldlijke monsters tegenkomen. Ook Arthur Conan Doyle liet dinosauriërs en oermensen overleven op een plateau in Zuid-Amerika.
Pulptijdschriften stonden vol met dinosaurusverhalen, maar ook latere auteurs waren geïnspireerd door de prehistorie. L. Sprague de Camp liet tijdreizigers op dinosaurussen jagen in A Gun for Dinosaur (een vermakelijk verhaal!). En in A Sound of Thunder beschrijft Ray Bradbury een vergelijkbare situatie, waarbij iemand op een vlinder stapt…
Waar zijn de veren?
Weer later greep Michael Swanwick in Bones of the Earth terug op tijdreizen om zijn personages oog in oog te brengen met prehistorische wezens. En Michael Crichton liet in Jurassic Park gekloonde dinosauriërs opdraven in een attractiepark. Dit boek en de gelijknamige film van Steven Spielberg behoorden tot de eerste media die dinosauriërs afbeeldden als vlugge, intelligente dieren die meer weg hadden van vogels dan van hagedissen. Ze maakten dan ook gebruik van adviezen van paleontologen.
Als die toen hadden geweten dat veel dinosauriërs veren bezaten, zouden ze die in het boek en de film vast ook gehad hebben. Ik vind het erg jammer (onvergeeflijk eigenlijk) dat in Jurassic World en de tekenfilmserie Camp Cretaceous veren nog steeds achterwege worden gelaten. Daarvoor wordt in het verhaal wel een verklaring gegeven, maar die volstaat voor mij niet. De velociraptor-achtige dinosauriërs in de Pixar-film The Good Dinosaur hadden gelukkig wel veren. Maar ook die film had niet als doel een realistisch beeld te geven van prehistorische levensvormen.
Top 5 Dinosaurus verhalen – Eindeloos veel keuze
Er zijn nog eindeloos veel meer schrijvers, filmmakers en striptekenaars die dinosauriërs in beeld hebben proberen te brengen. Hieronder vind je een paar van mijn favorieten. De boeken en verhalen die ik al noemde, heb ik van de lijst gelaten. Net als de verschillende King Kong-films, omdat iedereen die al kent. Ook verhalen waarin alleen andere prehistorische dieren dan dinosauriërs figureerden, zoals de boeken over mammoeten van Stephen Baxter of de Yoko Tsuno-strip De danseres van Bali, staan niet op mijn lijst. Zelfs met die beperkingen heb ik me nog moeten inhouden…
1 – The Doors of Eden (Adrian Tchaikovsky)
We beginnen met het geschreven woord. Ik ben zelf immers ook schrijver. De laatste jaren ben ik groot fan van de Britse auteur Adrian Tchaikovsky. Hij is vooral bekend van zijn SF-hit Children of Time. Met zijn duidelijke fascinatie voor evolutie en de diversiteit die daaruit ontstaat, was het te verwachten dat dinosauriërs ook zijn belangstelling zouden hebben. En inderdaad. Op de cover van zijn nieuwste novelle One Day All of This Will Be Yours staat het silhouet van een gevederde dinosaurus. Die ligt boven op mijn leesstapel! Dinosauriërs figureren ook in zijn The Doors of Eden. En wel dino’s uit een alternatieve werkelijkheid waar ze nooit uitstierven en zelfs intelligentie ontwikkelden. Het boek toont meer varianten van de aarde waar de evolutie een ander verloop nam. Zo zijn er eeuwig levende trilobieten die zo groot worden als steden en oorlog voerende zeeschorpioenen… Ik verslond het boek.
Ook Greg Bear speculeert over de evolutie van dinosauriërs in zijn roman Dinosaur Summer. Daarin keert een expeditie terug naar het befaamde plateau dat door Challenger ooit ontdekt was. Ze willen er enkele dino’s naar terugbrengen die jaren in een circus hebben opgetreden. Ze vinden er (natuurlijk) vele gevaren. Dit is een sfeervol boek, met onder andere knipogen naar de filmwereld. Zo kon Ray Harryhausen bijvoorbeeld geen carrière maken omdat er al echte dinosauriërs waren om in films te figureren.
2 – Age of Reptiles (Ricardo Delgado)
Ook striptekenaars blijken dinosauriërs eindeloos fascinerend te vinden. En niet alleen om op te voeren als monsters uit “The Savage Land”. Ricardo Delgado probeert in de fantastische stripserie Age of Reptiles dinosauriërs voor te stellen als dieren en vertelt verhalen over ze zonder ze te antropomorfiseren. In de eerste strips lukt dat nog niet helemaal en hebben zijn dinosauriërs nog bijna menselijke motivaties. Maar latere delen ogen bijna als natuurdocumentaires en tonen dieren zoals ze echt bestaan zouden kunnen hebben. Sommige passages zijn heel indrukwekkend, zoals een trektocht van duizenden dinosauriërs bij het aanbreken van een nieuw seizoen. Voor dinosaurusliefhebbers is deze reeks een echte aanrader.
Ik noem hier graag ook Love. De Dinosaurus. Dit is een Franse strip van Frédéric Brémaud en Frederico Bertolucci. Ook deze strip bevat alleen beelden. Hier is het doel echter niet te proberen de wetenschap te volgen maar (zoals uit de titel blijkt) een emotioneel verhaal te vertellen. Dat lukt heel goed!
3 – Challenger: De Verloren Wereld (A.P. Duchateau, P. Sanahujas)
Challenger: De Verloren Wereld – een tweedelige verstripping van het werk van Arthur Conan Doyle – leende ik voor het eerst als tiener uit de bibliotheek. Sindsdien heeft het een plek in mijn hart veroverd (en in mijn collectie). De personages uit het oorspronkelijke werk zijn goed getroffen en de scènes met de prehistorische wezens zijn spannend. Ook al kloppen de details wetenschappelijk gezien niet langer. Recent is een nieuwe bewerking van De Verloren Wereld uitgekomen in drie delen van de hand van Christophe Bec, Fabrizio Faina en Mauro Salvatori. Deze bevat modernere dinosauriërs (met veren!), maar de oudere versie blijft mijn favoriet.
De Verloren Wereld was ook een duidelijke inspiratiebron voor Uncle Scrooge: Escape from Forbidden Valley van Don Rosa. Hij is na Carl Barks de bekendste Donald Duck-tekenaar. In dit verhaal komen Donald, Dagobert (Uncle Scrooge) en de neefjes terecht in een vallei vol – je raadt het al – dinosauriërs. Geweldig verteld en bovendien zitten alle plaatjes vol details die eigen mini-verhaaltjes vertellen.
4 – Prehistoric Park (Impossible Pictures)
De tv-serie Walking with Dinosaurs is opgezet als natuurdocumentaire en hoorde daarom niet werkelijk thuis in deze lijst. Gelukkig lieten de makers van de serie fictie en realiteit versmelten. Eerst met twee afleveringen waarin de sympathieke Nigel Marven (in het echte leven ook bioloog) terugreist naar de tijd van de dinosauriërs. Later in deze serie redt hij met een tijdmachine soorten vlak voor ze uitsterven. Er zijn expedities in het verleden, maar ook scènes in het hedendaagse wildpark waar de opzichter en de dierenarts hun best moeten doen alle prehistorische dieren een goed onderkomen te geven. Vooral de jonge Tyrannosaurussen Terrence en Mathilda zorgen voor een uitdaging. Mooi detail: de Microraptor en sommige andere dinosauriërs hebben veren!
Walking With Dinosaurs Specials
Mensen en dino’s leven ook samen in het bekende boek Dinotopia van James Gurney (de mini-serie op basis van dit boek mag je vergeten wat mij betreft). Het verhaal van een eiland waar mensen en dinosauriërs een eigen maatschappij hebben opgebouwd vond ik niet zo bijzonder, maar de tekeningen zijn prachtig. Ik kan er eindeloos naar kijken.
5 – Fantasia (Walt Disney)
Dinosauriërs spelen maar een kleine rol in de animatiefilm Fantasia, maar wat voor een rol! Het gaat om het fragment “The Rite of Spring” op muziek van Igor Stravinsky. Het toont grandioze beelden van de prehistorie. Het gaat van lavastromen die in de oer-oceaan storten tot het dramatische bezwijken van dinosauriërs onder hitte en dorst. Vooral de epische strijd tussen Allosaurus en Stegosaurus maakt indruk. Nu nog bijna net zo veel als toen ik Fantasia als kind zag.
Dinosauriërs spelen ook een vrij beperkte, maar geweldige, rol in Xenozoic Tales van Mark Schulz. Deze strips spelen zich af in een post-apocalyptische toekomst waarin dinosauriërs en andere prehistorische dieren voorkomen. En de hoofdpersoon rijdt rond in een Cadillac…
Johan Klein Haneveld – Top 5 Dinosaurus verhalen
Johan Klein Haneveld schreef tot nu toe negentien boeken, waaronder de fantasyroman Hoeder van de Vulkaan en het horrorverhaal Scherven vol ogen. Hij stelde daarnaast een bundel samen met SF-verhalen over klimaatverandering: Voorbij de Storm. Zijn korte verhalen verschenen onder andere op Modern Myths, in de tijdschriften Fantastische Vertellingen, HSF en SF Terra en in bundels zoals Ganymedes 20, Verhalen Vertellers 3 en Eindtijden in de polder.
In 2021 verschijnen van Johan nog de dystopische SF-roman De Groene Toren en de young adult roman Het Denkende Woud. Voor 2022 staat de space opera De Zwarte Schim gepland. Lees ook zijn essays op Fantasy Schrijven.
Meer columns als Top 5 Dinosaurus verhalen van Johan Klein Haneveld? Kijk in onze rubriek Columns!
Top 5 Dinosaurus verhalen: © 2019-2024 Modern Myths
Reactie plaatsen