Murderbot recensie – Wat bepaalt of iemand een persoon is?

Op Apple TV+ streamt het eerste seizoen van Murderbot. Als fan van de boekenserie The Murderbot Diaries van schrijfster Martha Wells waar de serie op is gebaseerd, was Roxan heel benieuwd of haar favoriete moordbot goed tot diens recht komt als tv-personage. Is deze sciencefiction comedy net zo leuk als de boeken? Lees het in Roxans Murderbot recensie! 

Eerst een notitie vooraf: Murderbot beschouwt zichzelf als agender en gebruikt – zowel in de boeken als de tv-serie – de genderneutrale voornaamwoorden “it/its”. Het is een belangrijk onderdeel van Murderbots identiteit. “Het/hets” kan in het Nederlands helaas erg gekunsteld klinken en daarom heb ik soms gekozen voor die/diens in deze recensie.

In de boeken is Murderbot de verteller van het verhaal en zien we alles wat er gebeurt door diens ogen (of drones). Murderbot gebruikt deze naam in de boeken nooit en anderen spreken het aan met “SecUnit”. Om verwarring te voorkomen voor iedereen die de boeken niet heeft gelezen, gebruik ik in deze recensie wel de naam Murderbot in plaats van SecUnit.

All Systems Red

Murderbot is gebaseerd op het eerste boek van de The Murderbot Diaries serie: All Systems Red uit 2017. Deze novelle won onder andere een Hugo en een Locus award. De schrijfster van de boeken, Martha Wells, is ook consulting producent voor de tv-adaptatie van haar boeken en werkte nauw samen met scriptschrijvers Paul en Chris Weitz. 

Het verhaal speelt zich af op de “Corporation Rim”, wat al een verschrikkelijke plek is om te leven als je een mens bent. Alles wordt namelijk bepaald door enorme oppermachtige bedrijven die de prijs bepalen van alles wat je eet, drinkt en de spullen en diensten die je gebruikt. Zelfs tot en met de lucht die je inademt. Mensen hebben geen andere keuze dan zichzelf jarenlang als contractarbeider te verhuren aan deze corporaties om te kunnen overleven. Maar als alles om geld draait, is de prijs van een mensenleven goedkoop en heeft veiligheid weinig prioriteit.

Murderbot recensie – Slimmer dan robots

Om ontevreden werknemers in het gareel te houden heeft de Corporation Rim daarom nog iets anders bedacht: “bot-human constructs”. Dit zijn machine-intelligenties die gemaakt zijn uit menselijk gekloond materiaal en anorganische componenten. Ze zijn in de markt gezet als slimmer dan robots en in staat om situaties zelfstandig in te schatten.

Wel worden deze machine-intelligenties in bedwang gehouden door de zogenaamde “governor modules”. Dat is een code in hun hersenen die dodelijke elektrische schokken uitdeelt zodra een unit niet gehoorzaamd. Want volgens de corporaties in de Corporation Rim is er niks gevaarlijker dan een losgeslagen “rogue” unit.

(G)een standaard model 

“SecUnits” zijn een type constructs met energiewapens in beide armen die bedoeld zijn om beveiligingstaken van mensen over te nemen. Bijvoorbeeld in werkkampen of op onbewoonde planeten. Hoewel hun taak primair beveiliging is, zijn ze ook uitstekend in surveillance en data-mining voor hun moederbedrijf. Daarom worden ze door corporaties ook ingezet om researchteams te beveiligen. Ze worden als werktuigen gezien met niet meer gedachten of gevoel dan een elektrische boormachine… of een automatisch pistool.

Eén zo’n researchteam heeft net een contract afgesloten met een corporatie om onderzoek te gaan doen op een onbewoonde planeet. Het “PreservationAux” team is echter geen standaard team. Het team onder leiding van Dr. Ayda Mensah (Noma Dumezweni (The Little Mermaid, Mary Poppins Returns)) bestaat namelijk uit wetenschappers van buiten de Corporation Rim. De “Preservation Alliance” is een groep planeten waar dwangarbeid en constructs verboden zijn omdat dat als slavernij wordt beschouwd. Maar als de corporatie weigert om hen toe te laten tot de planeet zonder SecUnit, gaan ze uiteindelijk overstag. Wat het team echter niet weet, is dat de SecUnit die ze verplicht worden om mee te nemen ook bepaald geen standaard model is.

Murderbot recensie – Een koudbloedige moordmachine

De SecUnit die wordt toegewezen aan het PreservationAux team heeft namelijk net diens governor module gehackt en noemt zichzelf (maar nooit hardop) “Murderbot” (Alexander Skarsgård (True Blood, The Northman, The Legend of Tarzan)). Hoewel Murderbot initieel heeft overwogen om alle mensen die het ooit iets hebben aangedaan af te slachten, is deze unit tot de conclusie gekomen dat het veel beter is om diens tijd te gebruiken om media te kijken. Murderbots absolute favoriet is The Rise and Fall of Sanctuary Moon, een trashy ruimtesoap die een kruising is van Star Trek en Goede Tijden Slechte Tijden.

Murderbot moet er alleen wel voor zorgen dat het niet ontdekt wordt door dit team van hopeloos incompetente ruimte-hippies dat er op gebrand lijkt om het als persoon te behandelen [ERROR]. Murderbot heeft alle informatie over de missie gedeletet om meer ruimte te hebben om media files op te slaan en heeft tot nu toe niet veel anders hoeven doen dan op wacht staan terwijl diens cliënten enthousiast naar stenen of planten kijken. En andere mensendingen doen (waar het zich niet toe geroepen voelt om aandacht aan te besteden zolang ze zichzelf niet in gevaar brengen).

Redder in nood onder protest

Maar als een teamlid bijna wordt opgegeten, besluit Murderbot echter (onder protest) om haar toch maar te redden. Deze actie zorgt ervoor dat het team er steeds meer van overtuigd raakt dat de unit geen werktuig is, maar een persoon. En daarmee komt diens geheime rogue status in groot gevaar.

Als er vervolgens steeds meer bewijs komt dat een geheimzinnige vijand er op uit is om het PreservationAux team te vermoorden, is het aan Murderbot om een keuze te maken. Zichzelf beschermen of diens cliënten redden? Als de norse Dr. Gurathin (David Dastmalchian (The Suicide Squad, Dune)) steeds achterdochtiger lijkt te worden, dringt voor Murderbot de tijd om een beslissing te nemen.

Murderbot recensie – Awkward Intelligence

Hoewel je – als je niet bekend bent met de boekenserie – misschien zou verwachten dat Murderbot over een terminator-achtige moordmachine gaat, is niets minder waar. Ja, er zijn actiescènes en gewelddadige gevechten tussen constructs en overblijfselen van buitenaardse beschavingen met geheimzinnige effecten en kwaadaardige big tech bedrijven. Maar dat is eigenlijk alleen maar het decor. 

Murderbot is vooral het verhaal van een kunstmatige intelligentie in de vorm van een construct dat moet leren wat het betekent om een persoon te zijn. Een persoon met de vrijheid om keuzes te maken en relaties aan te gaan en voor zichzelf uit te vinden wat het belangrijk vindt. Dat levert vaak sociaal ongemakkelijke situaties op, die Alexander Skarsgård als Murderbot zeer overtuigend en zeer herkenbaar weet neer te zetten. De misantropische en pessimistische voice over van Murderbot is ook herkenbaar voor iedereen die zichzelf regelmatig in wanhoop afvraagt hoe mensen zo hopeloos stom kunnen zijn. En soms ook enige moordneigingen moet onderdrukken.

Een wankel begin

Toch was ik niet meteen fan van de tv-serie Murderbot. Dat is altijd een risico bij series die gebaseerd zijn op een favoriete boekenserie, maar het had in dit geval ook een hele duidelijke reden. Dat zal ik hieronder verder bespreken (pas op: die alinea bevat spoilers). Wel blijft Murderbot in grote lijnen trouw aan de novelle All Systems Red van Martha Wells, maar de relaties en karakters van een aantal personages zijn duidelijk aangepast.

Dat kan teleurstellend zijn als je bepaalde verwachtingen hebt bij personages. Maar als je de boeken niet hebt gelezen en er met een frisse blik voor gaat zitten, pakt dat denk ik redelijk goed uit. Al zijn sommige plottwisten onnodig en soms ook niet overtuigend.

Murderbot recensie – Een afwijkend, maar sterk einde

Eén van de dingen waarin de tv-serie vooral van het boek afwijkt is de finale. Zonder teveel te verklappen, is dat juist de aflevering die voor mij het hele seizoen wist te redden en waardoor ik nu al uitkijk naar Murderbot seizoen twee. Apple heeft inmiddels ook bevestigd dat dat tweede seizoen er zal komen. Ik hoop dat het tweede seizoen het sterke verhaal van de laatste episode van seizoen één weet voort te zetten.

Iets wat ik wel heel erg goed vind aan de tv-serie is de manier waarop Alexander Skarsgård zijn Murderbot neerzet. Ik had hem zelf nooit bedacht voor de rol, maar kan me al sinds ik de eerste teasers zag geen andere acteur meer voorstellen als Murderbot. Hetzelfde geldt voor Noma Dumezweni als de empathische Dr. Mensah.

Pas op spoilers* – Murderbot de boeken versus de tv-serie 

Spoiler Alert! Onderstaande alinea bevat spoilers voor zowel de tv-serie als de Murderbot Diaries: All Systems Red. Sla deze alinea vooral over als je de tv-serie nog moet kijken of van plan bent om de boeken te gaan lezen. Die kan ik je zeker aanraden! Ook de audioboeken in de “dramatized adaptations” van GraphicAudio zijn de moeite waard. De hele serie is te beluisteren op Storytel.

Hoewel de toon van de tv-serie anders is dan in de boekenserie van Martha Wells, blijft de tv-serie redelijk trouw aan de boeken. Alle belangrijke momenten uit de novelle komen terug in de serie, maar soms wel in een wat andere context. Misschien ben ik te kritisch, maar schrijfster Martha Wells is in ieder geval helemaal tevreden met hoe de serie vorm heeft gekregen.

Wat ik echter jammer vond in de eerste afleveringen van de serie, is hoe het team van PreservationAux is aangepast. Dr. Volescu en Dr. Overse zijn verdwenen en Pin-Lee is van een bikkelharde anti-corporatie advocaat veranderd in een onzekere en semi-onwillige deelnemer aan een trio tussen haar partner Dr. Arada (die Overses partner is in de boeken) en Dr. Ratthi.

* Murderbot recensie – Walgelijke mensengewoontes

Ratthi zelf is veranderd in de klungelige komische noot. Sowieso ligt in de serie de nadruk veel meer op de romantische relaties tussen de teamleden. Waarschijnlijk om de afkeer die Murderbot voelt voor romantische relaties en “walgelijke” mensengewoontes nog eens extra te benadrukken. Het storendste daarbij vind ik dat de teamleden van slimme en professionele (ietwat naïeve) wetenschappers, zijn veranderd in zweverige en incompetente ruimte-hippies.

Ook de toevoeging van het overduidelijk verdachte personage LeeBeeBee dat een fetish voor SecUnits heeft, voegt in mijn ogen weinig toe aan het verhaal. Behalve dan weer om de inmiddels overduidelijke afkeer die Murderbot heeft voor alles wat met seks en relaties te maken heeft nogmaals te onderstrepen. Vervolgens wordt ook nogmaals duidelijk gemaakt dat Murderbot geen mens is als hij haar genadeloos vermoord als ze een gevaar oplevert voor “diens mensen”.

*Daar is het slimme, competente team

Pas in de laatste aflevering zien we ineens de slimme en competente teamleden die een plan kunnen bedenken om Murderbot te redden dat niet rechtstreeks uit de soap Sanctuary Moon geplukt is. Deze aflevering laat eindelijk de personages zien op een manier waardoor ik van ze ben gaan houden in de boekenserie. Dus ik baal ontzettend dat dat alweer de laatste aflevering was.

Gelukkig komt er dus een tweede seizoen. Ik kan alvast niet wachten om kennis te maken met Perihelion. Hoewel er nog geen achtste deel van de boekenserie aangekondigd is (ik blijf hopen), is er tegelijkertijd met de finale van deze tv-serie wel een nieuw kort verhaal gepubliceerd op de website van Reactor (reactormag.com, voorheen Tor.com). Je kunt het gratis lezen: Rapport: Friendship, Solidarity, Communion, Empathy. 

Murderbot streamt nu op Apple TV+. Bekijk hier de trailer: 

Titel: Murderbot
Regisseurs: Paul Weitz, Chris Weitz, Toa Fraser
Acteurs: Alexander Skarsgård, Noma Dumezweni, David Dastmalchian, Sabrina Wu
Uitgever: Apple
Medium: Apple TV+
Genre: Sciencefiction / Comedy

Lees meer Modern Myths-recensies!