Shannon Chakraborty interview – De avonturen van een schrijver en moeder

“Schrijf wat je kent”, wordt wel eens gezegd. En in het geval van de Amerikaanse auteur Shannon Chakraborty is dat historische fictie uit het Midden-Oosten. Ze werd bekend door haar Daêvabad trilogie, vol djinns en geesten in het achttiende-eeuwse Caïro. Maar inmiddels is ze iets ouder en moeder van twee. En dus reflecteert haar nieuwe boek – De avonturen van Amina al-Sirafi – die fase van haar leven. Maar dan in de vorm van een piratenkapitein die haar eigen leven enkel en alleen op haar manier leeft. Ondanks de consequenties. Jeroen mocht deze innemende schrijfster spreken na haar bezoek aan het literaire festival ILFU 2023 in Utrecht. Lees ons Shannon Chakraborty interview! 

Lees ook Roxans De avonturen van Amina al-Sirafi recensie.

Shannon Chakraborty is met zwangerschapsverlof als ik haar spreek in Utrecht, vlak nadat ze aanwezig was op het literaire festival ILFU 2023. Het typeert deze Amerikaanse schrijfster van de Daêvabad trilogie, waarmee ze genomineerd werd voor onder andere de Hugo, Locus en World Fantasy awards. Haar passie voor de geschiedenis van het Midden-Oosten zie je niet alleen terug in haar werk, het spat ook van haar af. Zelfs wanneer ze het rustig aan zou mogen doen met twee kleine kinderen in huis.

Haar nieuwe boek – De avonturen van Amina al-Sirafi – gaat dan ook niet voor niets over een piratenkapitein, een nakhudha, die nog eenmaal op avontuur wil. Ook Amina is een moeder die zoekt naar de balans tussen haar “werk” en haar dochter. Modern Myths hoofdredacteur Jeroen en Shannon Chakraborty hebben allebei een dochter van negen jaar en delen een passie voor fantastische verhalen. De tijd die voor het interview was uitgetrokken vloog dan ook voorbij, waarbij magie, religie, politiek en geschiedenis afgewisseld werden met de belevenissen van negenjarige dochters in Minecraft. Dat laatste zal je niet terugvinden in dit artikel, maar de rest van het gesprek met deze inspirerende schrijfster lees je hieronder:

• Zou je ons, om te beginnen, mee kunnen nemen in jouw schrijfroutine? Waar schrijf je, hoe lang en hoe vaak schrijf je?

Op het moment heb ik een afwijkende schrijfroutine. Ik had een goede routine, ik schreef fulltime. Ik bracht mijn dochter naar school en dan ging ik zitten in mijn mooie thuiskantoor, pakte een kop thee en zette mijn overdramatische Pirates of the Caribbean soundtrack op. En dan schreef ik urenlang. Maar in dezelfde week dat De avonturen van Amina al-Sirafi uitkwam in de Verenigde Staten, kreeg ik een baby. Dus ik ben nu op zwangerschapsverlof en heb helemaal geen schrijfroutine.

• Je zoekt naar de tijd om aan het tweede avontuur te beginnen?

Zeker, ik werk eraan wanneer ik kan. Helaas is de kinderopvang in de VS niet zo goed geregeld. Dus ik probeer wat hulp bij elkaar te sprokkelen en hoop snel weer fulltime aan het schrijven te slaan.

• Met welke boeken ben je opgegroeid?

Ik groeide op met zo’n beetje alles wat ik te pakken kon krijgen. Om eerlijk te zijn was ik een van die kinderen die gek was op encyclopediereeksen. Ik las geschiedenisboeken en de mythologieën van oude plekken. Ik voelde me altijd aangetrokken door geschiedenis. In mijn jeugd hadden we niet veel geld, dus mijn moeder nam me mee naar de bibliotheek en zei ‘doe maar wat je doen wilt’.

En dus had ik om de zoveel dagen mijn armen vol met allerlei soorten boeken en las ik volledige afdelingen van de bieb uit, tot er niets meer over was. Dus eigenlijk echt zo’n beetje alles. Ik heb moeite om titels van bepaalde belangrijke boeken of series te noemen, omdat het allemaal op de manier ging die je als kind hebt: je las allerlei verhalen, veel en snel. Het is een soort waas in je geheugen.

• Je specialiseert je in de mythes van het Midden-Oosten. Hoe is dat ontstaan?

Dat begon toen ik ouder werd, als tiener op de universiteit. Het is lastig om er mijn vinger op te leggen, maar ik studeerde in Caïro toen ik ongeveer twintig was. Ik had er toen al interesse voor, maar vanuit mijn studie van internationale relaties. Ik was van plan te gaan werken voor de overheid. Maar tegelijkertijd volgde ik veel geschiedenislessen. En toen ik een les bezocht over de middeleeuwse wereld van de Indische oceaan, werd mijn geest geopend. Ik vond het geweldig. We leerden zoveel.

Mijn leraar nam ons mee naar veel archeologische plekken. We lazen brieven van handelaars uit die periode. Er is een verzameling – The Cairo Geniza – die bestaat uit brieven die de Joodse gemeenschap beschrijven in het middeleeuwse Midden-Oosten. Die verhalen zijn fascinerend, omdat ze over normale personen gaan: ouders die schrijven welke spullen ze nodig hebben voor de bruiloft van hun dochter, broers die naar broers schrijven die aan de andere kant van de oceaan gestationeerd zijn. Ze vragen, ‘hoe gaat het met je? Is alles goed? Vergeet niet dit en dat te doen voor het familiebedrijf’, enzovoort. Het opende mijn ogen voor een andere wereld en een andere manier van kijken naar de geschiedenis van de gewone man. En toen wilde ik afstuderen en een professor worden van dat deel van de wereld.

• Waarom Caïro?

Ik studeerde Arabisch en Midden-Oostenstudies op dat moment. Ik begon al geïnteresseerd te raken in geschiedenis. En als je Arabisch en Midden-Oostenstudies volgt, is Egypte het belangrijkste land. Het is het hart van zoveel cultuur, zoveel geschiedenis. Het trekt ons naar zich toe. Jemen is ook prima voor Arabisch, maar als je dat deel van de wereld bestudeert – de geschiedenis en de cultuur – ga je naar Egypte.

• Zoals wanneer je klassieke Griekse en Romeinse geschiedenis studeert, je naar Rome gaat?

Precies.

• Nu we het daarover hebben, zowel de Griekse en Romeinse mythes, alsook die van het Midden-Oosten, zijn door het geloof naar het rijk der mythologie verbannen. Maar we vertellen er nog steeds nieuwe verhalen over en hervertellen die oude mythes op nieuwe en interessante manieren. Waarom blijven die verhalen voortbestaan?

Dat vraag ik me ook vaak af. Ik luisterde naar een podcast over de vraag waar Troje echt gestaan zou hebben. Dat zette me aan het denken. Het ging over de ware geschiedenis van Troje, over de gevechten van de Hethieten die daar woonden. Zouden zij samengewerkt hebben met de Achaïers, zoals de Grieken toen genoemd werden? Ik bedacht me dat het verhaal van de Trojaanse oorlog een soort commerciële versie van de ware gebeurtenissen kon zijn, dat niets met die mensen van doen had. Het is veranderd in een verhaal dat al meer dan 3000 jaar voortleeft. Er zijn nu moderne hervertellingen te vinden in boekwinkels. Wat maakt dat die stijlfiguren en personages voortleven?

Want het is niet enkel Griekse en Romeinse mythologie; dat is een beetje een verkeerde benaming. Het draait om een enorm brede Mediterrane wereld die tot diep in Afrika, Turkije en Perzië loopt. Al die volken creëerden die personages. En er is iets blijvends aan verhalen. Vooral goede verhalen. De klassieke mythes zijn bijna epische fantasy-boeken. Er zijn meeslepende oorlogen en er is het moederschap in de vorm van Demeter en Persephone. Ook de wispelturigheid van het lot en de goden en alles wat daarbij komt kijken speelt een grote rol. Dat is universeel. Die verhalen werden zo vaak herhaald en zo vaak verteld op verschillende manieren die varieerden van plek tot plek en taal tot taal. Dat duurt voort.

Ik kan ook een hoop verhalen uit het Midden-Oosten over djinns aanwijzen en parallellen tonen naar heidense geloven van voor de Islam. Er zijn er een paar die duidelijk over goden gaan uit andere tijdperken die teruggenomen werden. En hoe vaak de cultuur en de religie ook verandert, de gewone mensen die hun kinderen opvoeden waarschuwen hen voor zaken als ‘ga niet naar de rivier, want dit monster zal je grijpen’. Dat zal langer voortbestaan dan koninkrijken of staatsinstellingen.

• Jij hebt die mythes gepakt en ze in je fantasy-boeken gestopt. Net zoals je nog steeds verhalen over Thor en Hercules ziet in de Marvel comics.

Ja, hoewel ik geprobeerd heb om in de Daevabad-trilogie niet enkel mythologie te stoppen. Ik heb ook inspiratie gevonden in meer moderne Islamitische ideeën en tradities. Dat gaat nog wel eens aan het publiek voorbij. Het gaat ook over Islamitische politieke ideeën.

Zo heb je het personage Ali die gelooft dat het niet zijn taak is om terug te vechten tegen zijn maatschappij. Zelfs als dat ervoor zorgt dat hij zich tegen zijn vader of zijn volk moet afzetten. Dat wilde ik er ook in verweven. Dat noem ik modern, omdat het niet eeuwenoud is: sommige van deze morele kwesties hebben in de afgelopen jaren ook plaatsgevonden.

• Moest je je blik op die verhalen aanpassen, omdat je een Westerse achtergrond hebt?

Ik ben zelf moslim en Amerikaans… ja en nee. Het is interessant, omdat ik op een gegeven moment schreef over een ceremonie die “ruqya” of “raqi” wordt genoemd in Egypte. Dat is bedoelt als… de Westerse analogie die er het meest dichtbij komt, zou een “uitdrijving” (exorcisme) zijn. Maar dat is het niet echt. Mensen vertelden je dat je een djinn in je hoofd hebt die je gek maakt en die ceremonie is bedoeld om hem te kalmeren.

Toen ik daarover schreef, verdeelde ik me in drie verschillende personen. Er was de orthodoxe moslim in mij die zei ‘dit is onzin, bijgeloof. Dit is niet een echt geloof’. En de geschiedkundige in mij probeerde er een uitleg voor te vinden. Dit zou een manier kunnen zijn waarop ze destijds aan mentale gezondheidszorg deden. Daarom hou ik ook niet van het woord uitdrijving, omdat dat iets gewelddadigs impliceert. Dit is meer een soort mentale gezondheidszorg voor mensen die, zoals we nu weten, schizofreen waren of iets in die trant. Het was bedoeld om hen te helpen te kalmeren. En dan was er tot slot de schrijver in mij die probeerde een balans en respect te vinden voor geschiedkundige geloofsovertuigingen die niet de mijne zijn. Om ze op de juiste wijze weer te geven. Dat was interessant, want ik kon daar dus op drie verschillende manieren naar kijken en besluiten hoe ik het zou benaderen.

• Heb je daar hulp bij ingeschakeld? Zoals bijvoorbeeld een “sensitivity reader”?

Ik heb geen sensitivity readers gebruikt tijdens het schrijven van de Deavabad-trilogie. Ze kunnen geweldig zijn, maar ik had ze niet nodig. Ik had mijn vrienden en familie en was zo lang onderdeel van een religieuze gemeenschap, dat ik geen vragen hoefde te stellen buiten mijn eigen kring. Zij stonden me bij toen ik die wereld schreef. Ze lazen mijn werk en controleerden het, omdat ze dat wilden. Niet omdat ik ze ingehuurd had.

Bij al-Sirafi heb ik wel vragen gesteld. Omdat ik mijn perspectief breder maakte en ik wilde controleren – niet vanuit moslims gezien – dat de kant van de andere religieuze overtuigingen klopte. Ik wilde er zeker van zijn dat ik aan Arabische christenen vroeg: ‘geef ik jouw samenleving goed weer?’ Ook wilde ik praten met iemand uit Zuid-Indië over het Hindoe geloof. Ik zocht naar verschillende perspectieven, gewoon om er zeker van te zijn dat het correct was. Als ik over al-Sirafi schrijf, gaat het over een moslim in een door moslims gedomineerde samenleving in een tijd waarin andere geloven de kleine minderheden waren. Ik wilde er zeker van zijn dat ik die machtsdynamieken respectvol en accuraat weergaf.

• Verliep dat proces soepel? Het lijkt wel alsof iedereen tegenwoordig snel beledigd is als je over geloof praat.

Ik heb geen problemen gehad. Vaak krijg ik inderdaad de vraag of ik bang ben om iemand te beledigen. Of dat iemand zegt je dat je ergens niet over mag schrijven. Maar ik denk dat als je je verhaal vanuit een verdedigend perspectief benadert, je niet de juiste persoon bent om het te schrijven. Voordat ik begin te schrijven, vraag ik mezelf: ‘wil ik dit verhaal schrijven omdat ik denk dat ik dat goed kan, of kan iemand anders met een ander perspectief dat beter doen?’ Als je vanuit de juiste intenties schrijft en je onderzoek goed doet, denk ik dat je een hoop van dit soort denkbeeldige woede voorkomt. Omdat je hart op de juiste plek zit.

Ik ondervind helemaal geen tegenwerking zoals sommige mensen denken dat ik zou krijgen. Zelfs als het gaat om religie in een fantasyboek, ligt de oorsprong nog steeds in onze wereld. Wat je geloofsachtergrond ook is, het lot is een groot onderdeel van de mensheid. Je kunt een atheïst zijn en het haten, maar het feit dat je een atheïst bent die het haat, is ook een geloof. Het is een van de grootste onderdelen van de menselijke cultuur. Vooral als je personages verzint, is het een groot deel van wie zij zijn. Wat geloven ze? Wat denken ze? Welke tradities hebben hen gevormd? Je kan het lelijke laten zien, je kan het goede laten zien. Je kunt de realiteit laten zien op een manier dat het makkelijker maakt voor lezers om het te begrijpen. Als je het zou negeren, vooral als je over de echte wereld schrijft, is het vaak minder accuraat dan als je probeert het te laten zien.

• Heb je de film Three Thousand Years of Longing gezien?

Nee, maar ik heb wel het korte verhaal gelezen waar het op gebaseerd is. Ik vond sommige delen ervan leuk, maar ik vond het een beetje beperkt. Het is grappig, maar het sluit precies aan bij de reden waarom ik de Daêvabad-trilogie wilde schrijven. Ik heb het gevoel dat verhalen over djinns – zowel de traditionele als de moderne versies – altijd over hen gaan als de hulpjes of schurken. Of als deus ex machina. De magische oplossing als je die nodig hebt. Hun geschiedenis vind ik zoveel interessanter. Ik vroeg me af: ‘waarom gaat het niet over de djinn, in plaats van over de professor in haar hotelkamer? Ik zou het prima vinden als dat verhaal enkel over zijn leven ging.

• In de film reist de djinn de wereld over en hij vergaapt zich aan de technologische wonderen die we bouwen, zoals de deeltjesversneller. Hij verdwijnt meer en meer, omdat hij ziet dat technologie de mythologie vervangt. Zie je dat gebeuren, nu en in de toekomst? Verdwijnen de mythes?

Nee, als ik de afgelopen vijftien tot twintig jaar iets gezien heb op het gebied van het verdwijnen van religie en geloof in de maatschappij om plaats te maken voor een soort van Star Trek-samenleving, is het wel dat liberalen en progressieven wakker geschud zijn als het gaat om cultuur, religie en conservatisme en hun sterke grip op een hoop mensen in de wereld. Dat zal altijd zo blijven. Ik zou graag zeggen dat ik geloof in een sterke progressieve seculiere toekomst, maar in mijn eigen land kan ik nu geen gezondheidszorg krijgen, omdat ik een vrouw ben. En dat komt door een geloof dat ik niet eens belijd. Ik denk niet dat het zal verdwijnen. Het negatieve van fundamentalisme en orthodoxie – als mensen proberen om een meer diverse toekomst tegen te houden – zal volharden.

Ik denk dat we zeer onzekere tijden tegemoet gaan, met klimaatverandering dat mensen van hun stuk brengt. Vaak, wanneer mensen te maken krijgen met overstromingen, aardbevingen en orkanen die je niet verwacht in je leven, richten ze zich tot het geloof. Of zetten ze zich ertegen af. Ik denk dat dat altijd een rol zal spelen in onze maatschappij. We zijn er helemaal niet klaar voor om daar afscheid van te nemen. Ik maak een grapje, maar ik zou niet eens verbaasd zijn als mensen over duizend jaar zouden denken dat we vroeger geloofden in Superman. We creëren ook onze eigen verhalen en mythologieën en bouwen daar heiligdommen van.

• Mijn vrouw kijkt naar The Handmaid’s Tale-serie, waar religie opnieuw een groot deel van onze toekomst uitmaakt.

Ja, dat komt te dichtbij. En het hoeft niets eens religie te zijn. De machthebbers, zij die terug willen keren naar het verleden, zullen altijd manieren vinden om dat voor elkaar te krijgen. Religie daarvoor inzetten is gewoon het eenvoudigst.

• Waar haalde je je inspiratie voor Amina vandaan voor De avonturen van Amina al-Sirafi? Waar komt zij vandaan? Ze is geen typische fantasy prinses.

Ze is helemaal geen prinses! Ik heb haar verhaal op verschillende manieren benaderd. We hebben het al gehad over de middeleeuwen. Ik hou van de verhalen van die reizigers. Er zijn er zoveel van. Hier in het westen zien we kosmopolitisme en verstedelijking als moderne fenomenen. En dat klopt niet. Als je naar de geschiedenis kijkt, is het Midden-Oosten een verbazingwekkend verbonden wereld. De Indische oceaan en haar stromingen zijn al betrouwbaar sinds de oertijd. Er waren al lang regelmatige reizen mogelijk vanuit veel verschillende delen van de wereld. Dus kennen we verhalen zoals die van Marco Polo die de meest beroemde zijn.

Maar er is nog zoveel meer. Die verhalen gaan echter altijd over geleerde mannen, het zijn bevoorrechte vertellingen. Als je ze leest zijn ze grappig, alsof het slechte middeleeuwse Yelp recensies zijn. “De toestand op de boot was verschrikkelijk! De zeemannen wisten niet waar ze mee bezig waren!” Dat heb ik altijd fascinerend gevonden. Maar we horen niet altijd de stemmen van de zeemannen die hen meenamen of de plaatselijke vrouwen die niet op de juiste manier gebeden zouden hebben. Ik wilde van die personen horen. Ik wilde erachter komen of ik het idee van de arbeidersklasse of zogenaamde piraten en schurken en de vrouwen daar kon tonen in deze wereld waar we enkel van de geleerden hebben gehoord. Dat was mijn voornaamste reden. Ik wilde die wereld herscheppen zo goed als ik kon.

En na Daêvabad wilde ik ook iets vrolijkers, iets grappigers schrijven. Ik schreef het verhaal tijdens de pandemie. Ik had iets nodig met serieuze ideeën op het gebied van religie en ouderschap. Het verhaal gaat over een personage dat in zekere zin boete wil doen, maar ik wilde ook dat lezers zouden lachen. Het voelt aan als een combinatie van Pirates of the Caribbean en Ocean’s Eleven in een andere wereld. Met een soort piratenachtige essentie. Maar wat het personage zelf betreft, ik wilde schrijven over een ouder iemand. Toen ik begon aan Daêvabad, was ik begin twintig. Nu ben ik niet meer begin twintig. Ik ben zelf een moeder. Ik had altijd al de intentie om over een ouder personage te schrijven.

Dat zeg ik nu wel, maar ik ben 37 en ik zie Amina voor me als 42. Daar zit niet veel verschil tussen. Maar we hebben niet veel volwassenen in de fantasywereld, we hebben vooral verhalen over meerderjarig worden. En dat is alleen maar erger geworden de laatste jaren. Maar je houdt niet op met jezelf ontdekken als je veertig geworden bent. Je leert jezelf nog beter kennen, hebt nog steeds avonturen. Daarnaast vond ik het ook belangrijk om te schrijven in een genre waarin geen moeders zijn. Of we zijn dood, of we zijn verdwenen. Ik denk dat dat komt omdat het makkelijker is voor een jong personage om op avontuur te gaan als er geen moeder is die zegt: ‘nee hoor, je gaat niet.’ (lacht). Ik wilde over een personage schrijven die zich in die fase van haar leven bevindt. Die echt dat gevoel van ouderschap oproept. Want in veel verhalen en films en op tv lijkt het alsof – zeker in fantasy – je leven eindigt als je trouwt en kinderen krijgt. Dat was het, nu is het verhaal van jouw kind. Maar dat is niet zo.

• Amina’s dochter is tien jaar oud. Hoe schrijf je over haar als dochter van een piraat en hoe ziet zij haar moeder?

Ze weet er niets vanaf. Ik wilde laten zien dat Amina geen slechte moeder is, niemand is perfect, maar ze heeft moeite met het feit dat ze zich verstopt heeft met haar kind. En haar dochter denkt dat zij de meest vriendelijke, de meest geweldige persoon is die ooit op de wereld heeft rondgelopen. Je kan zoveel lol met haar hebben, ze is geweldig. Haar dochter weet wel dat ze zich verstoppen omdat er mensen zijn die hen kwaad willen doen.

Maar hoe vertel je iemand dat je een moordenaar bent? Amina heeft mensen vermoord, ze heeft van hen gestolen. Ze heeft vreselijke dingen gedaan om te overleven. Nu worstelt ze met hoe ze haar dochter moet beschermen. Ze doet dat door haar weg te stoppen. En in het tweede boek kom je erachter dat dat waarschijnlijk niet de beste opvoedtechniek is. Ik wilde een eigen achtergrond voor Amina, met haar eigen fouten en een felle wijze waarop ze haar manier van leven beschermd. Maar een leven van misdaad heeft zijn weerslag op hoe je je kind opvoedt. Hier komen enkele langdurige consequenties uit voort.

• Zie je het verhaal richting de dochter gaan? Of komt er een spin-off in de toekomst?

Ik denk het niet. Dit wordt een trilogie, maar ik wil dat het verhaal van Amina blijft. Ik vind het wel leuk om te spelen met het idee dat dit traditioneel gezien een young adult boek over haar dochter zou zijn. Maar dat is het niet. Het is het verhaal van haar moeder.

Ik heb ook erg genoten van het schrijven van het eerste boek, maar ik wilde het wat de historische details betreft zo accuraat mogelijk hebben. De hoeveelheid onderzoek dat ik moest uitvoeren plakte bijna een jaar aan het project. Ik denk niet dat ik daar nog meer mee ga doen buiten deze trilogie om.

• Heb je zelf ervaring met schepen, of moest je alle nautische terminologie uitzoeken door onderzoek te doen?

Een beetje van beide. Het is grappig, maar voordat ik dit boek schreef dacht ik er nooit over na. Maar ik ben opgegroeid aan de kust en heb daar altijd gewoond. Ik was mijn hele leven altijd slechts tien minuten van de oceaan verwijderd, van de baai. Dat is onderdeel van mij, het voelt niet als vakantie als ik daar ben. Ik woon er. Maar ik woon niet in een uitgebreide fantasy kuststad. Ik zie verlopen vissersboten en krabbennetten, dat is gewoon onderdeel van het leven hier. Dus het was eenvoudig om die ervaring op te doen. Hoe ziet de kust eruit als het nacht is? Ik ging ‘s nachts op pad en beschreef hoe het water het land raakt, om het idee te krijgen van een plek waar je in een diverse stad bent waar verschillende mensen af en aan reizen.

Maar het nautische onderzoek was lastiger dan ik kan zeggen. Er is veel conflicterende informatie. Soms zat ik om vier uur ’s ochtends met vier boeken en drie artikelen die allemaal iets anders beschreven over hoe een dek in die tijd eruit had gezien. Op een gegeven moment moet je dan zeggen: ‘een van die stukken zal het bij het rechte eind hebben en ik neem die tekst omdat die het meest geloofwaardig is’. Dat was erg lastig, maar ook erg bevredigend.

En je zou denken dat iedereen in de twaalfde eeuw thuis zou blijven in hun kleine dorpje, maar dat is niet waar. Verhalen daarover lezen bracht alles tot leven. Er is een leuk citaat van een van de reizigers dat ik gebruikt heb, waarin hij vertelt over zijn reis naar Aden, een stad in Yemen. Het voelt aan als de dag des oordeels. Hij zit in een bootje gepropt dat aanvoelt als een tombe waar het stinkt en het vreselijk is. En dan moet hij naar de douane beambten die hem vragen: ‘wat doe je hiermee?’ en door zijn bezittingen gaan en hem ondervragen. Zijn klachten zijn grappig en herkenbaar en – nogmaals, het verleden is anders – iets dat je iemand vandaag nog zou kunnen horen zeggen. Dat is erg leuk.

• Je hebt dus niet de eenvoudigste manier gekozen, door te zeggen ‘dit is mijn fantasywereld en dit is hoe het gaat worden’?

Nee, dat heb ik niet gedaan. En dat was een zeer bewuste keuze. Ik wilde de geschiedenis laten zien, maar het was me ook duidelijk dat niet veel mensen over historische werelden schrijven in het Midden-Oosten of de Indische oceaan. Omdat dat niet mijn culturele achtergrond is, voelde ik de verantwoordelijkheid om het goed en respectvol te doen.

Zo zijn er de hele tijd scheidingen; Amina kiest nieuwe echtgenoten (gebaseerd op hoe knap ze zijn). Ze maakt haar eigen leven. Ze heeft haar eigen geld. Er zijn overal queer personages die ook gebaseerd zijn op de geschiedenis. Ik wist dat er mensen zouden zijn die zeggen dat dat niet kan en ik wil kunnen zeggen ‘ik heb mijn onderzoek gedaan. Als het in het boek staat, dan is er bewijs’. Dat is erg belangrijk voor me.

• Wat zegt dat over ons vandaag de dag, dat we niet geloven dat het op die manier plaatsgevonden heeft?

Helaas – en ik maak geen verontschuldigingen voor het verleden – willen we geloven dat het leven van vrouwen door de geschiedenis heen vreselijk was. Er was geen plezier, geen eer, geen geluk te behalen. En dat is gewoon niet waar. Ik denk ook dat er soms een misvatting is en het projecteren van Westerse geschiedenis op andere plaatsen in de wereld. Ik hoor die verhalen en denk ‘hoezo mochten vrouwen geen onroerend goed bezitten? Wat betekent het als je nooit mag scheiden?’ Dat kan schokkend zijn op plekken waar onroerend goed bezit en scheidingen normale zaken in de maatschappij waren.

Dat was niet vooruitstrevend, dat was gewoon de wet. Waarom zou je dat niet hebben? Dat vond ik interessant. De Europese middeleeuwse maatschappij legde vrouwen restricties op dat op andere plaatsen niet gebeurde. Als je nadenkt over het leven van vrouwen in het verleden, moet je begrijpen dat er verschillen waren tussen plaatsen in de wereld.

• Amina voelt zich aangetrokken door de zee, net als Sinbad. Ze wil nog één avontuur beleven, nog eenmaal kans maken op glorie. Naast de ontstaansgeschiedenis van helden, is de held met pensioen die terugkeert ook een krachtig verhaalelement. Waarom is dat?

Ik wist al snel dat het zo’n verhaal moest worden. Ik wilde dat het ging om het tweede deel van het leven van een personage, het terugkeren naar dingen. Je krijgt dan een andere dynamiek, ze verzamelt geen nieuwe mensen om haar heen. Ze heeft al banden met mensen en heeft kennissen van vroeger die ze weer bij elkaar brengt. Dat is een ander soort personage dynamiek, waar iemand geen vriendschap opbouwt, maar een vriendschap die een beetje gebroken is repareert. Het is fijn om een nieuwe manier van gesprekken te ontwikkelen, waar het om mensen gaat die elkaar al meer dan twintig jaar kennen. Daar kan je mee bouwen, dat is leuk. En het idee van nog een laatste avontuur – zelfs als je weet dat het niet het laatste is (dat is het nooit) – was een verhaalelement waarmee ik wilde spelen.

De verhalen van Sinbad spelen zeker een rol, want zowel de verhalen van Sinbad als Aladdin zijn ontstaan in – en nu kun je me zeker drie uur als een nerd horen praten – een veel latere periode dan de 17^e eeuw. Ze werden geschreven in het Frans, het zijn Syrische avonturen. Ze werden aangejaagd door folklore. Het is geen algemene kennis, maar er is een geweldig boek vol kapiteinsverhalen – de verhalen van kapitein Shahriyar Buzurg. Het was erg lastig om een Engelse vertaling te vinden, maar ik heb het gelezen en het is net alsof je van iemand hoort die alle kapiteins uit die tijd gesproken heeft.

Het is geen fantasy, maar het lijkt er sterk op. Het gaat over personen die een eiland vol zeemeerminnen of gigantische vogels vinden en je kan elementen uit de Sinbad verhalen herkennen die daarvandaan komen. Dat vind ik heel interessant, dat ze ontstaan zijn uit de verhalen die zeelieden elkaar vertelden. Ik vind het grappig om me voor te stellen dat Sinbad een echt persoon was en dat alle kapiteins weg zouden vluchten als hij de haven bezocht. “Ga weg! Ga weg! Jij brengt ontzettend veel onheil!’ Ik wilde die elementen gebruiken.

• Voor welk publiek zijn De avonturen van Amina al-Sirafi geschreven?

De Daêvabad-boeken worden door wat jongere lezers gelezen, maar ik zie mijn werk als volwassen fantasy voor een breed publiek. Ik zou De avonturen van Amina al-Sirafi niet aan een dertienjarige geven. Hopelijk zien zij de meeste insinuaties over het hoofd, maar het is een verhaal dat breed kan worden genoten. Het is een makkelijker boek om aan te beginnen. Daêvabad wordt wat zwaar op politiek gebied, maar mensen die over Amina lezen – vooral ouders of lezers die wat ouder zijn – zullen parallellen met hun eigen leven tegenkomen.

• De Daêvabad-trilogie is opgepikt door Netflix. Ben je daarbij betrokken?

Ze hebben de optie genomen. Het ligt bij een goede groep schrijvers, maar het ontwikkelt zich maar langzaam. Ik heb ook geen nieuwe informatie, maar hoe het er nu voorstaat, vind ik spannend. Ze vragen mijn mening en de schrijversgroep bestaat bijna geheel uit personen uit het Midden-Oosten of met een moslimachtergrond. Ze hebben goede ideeën. Ik respecteer dat en leg het verhaal in hun handen.

• Ik hoop dat het geproduceerd wordt. Ik zal ook de leeslijst van jouw website pluggen bij het Modern Myths publiek.

Doe dat, zoals het Book of the Wonders of India. Zoek die maar op.

• Heb je al plannen voor boeken na de trilogie over Amina?

Zeker. Ik wil een volledige secundaire wereld schrijven. Misschien gesitueerd in het bronzen tijdperk. Ik schrijf al mijn boeken als reactie op de boeken die ik net geschreven heb. Ik wil graag spelen met de formatie en veranderingen van religie en geloof en hoe die werkten in de politiek van de allereerste menselijke maatschappijen. Als ik daar fictie van maak, heb ik de vrijheid om dingen te bedenken.

• Dus, anders dan Amina, ben jij niet op zoek naar je volgende avontuur. Je beleeft hem al?

Inderdaad. Ik ben vooral op zoek naar tijd om dat avontuur te beleven (lacht). Er zijn meer verhalen die ik wil vertellen dan per se de tijd om ze in te vertellen. Ik ben nog niet op zoek naar een nieuw verhaal.

• Heel erg bedankt voor je tijd!

Shannon Chakraborty interview – Volg de schrijfster op haar avonturen

Meer weten over Shannon Chakraborty en haar werk? Kijk op haar website: Sachakraborty.com. Haar leeslijst met historische werken, volksverhalen en bronnen vind je op Sachakraborty.com/reading-list.

Wil je meer interviews lezen zoals dit Shannon Chakraborty interview? Kijk in onze rubriek Interviews!

Shannon Chakraborty interview: © 2023-2024 Modern Myths / Beeldmateriaal: De djinn – publiek domein (Library of Congress), Historische maritieme handelsroutes – publiek domein (Creative Commons CC0 1.0), Sinbad de zeeman – publiek domein