Nóg een Dracula-verfilming? Jazeker, nog een. Ditmaal van de hand van regisseur Robert Eggers. Wie zijn vorige films als The Lighthouse, The VVitch of The Northman kent, weet dat dit klassieke horrorverhaal bij hem in goede handen is. Maar is de kenmerkende benauwende, duistere stijl van Eggers voldoende om iets toe te voegen aan de inmiddels honderden films die rond de bloedzuigende Transsylvanische graaf zijn gemaakt? Lees het in onze Nosferatu recensie!
Regelmatig passeert de klassieke gotische horrorroman Dracula van Bram Stoker uit 1897 de revue hier op Modern Myths. Logisch, want alle verhalen over vampiers of de van hem afgeleide bloedzuigers zijn te herleiden tot de briefroman die Stoker baseerde op verschillende bronnen. Onlangs nog recenseerde Daniel het boek Dracul dat een eigen insteek op de invloeden van de schrijver gaf.
Daarnaast was er de televisieserie Dracula van de BBC en Netflix en verschenen Renfield, The Last Voyage of the Demeter en Hotel Transylvania: Transformania in de bioscoop. Ook Salem’s Lot op HBO Max past in dat rijtje, waarin Stephen King een tweede komst van de heer der vampiers beschreef, ditmaal naar een klein stadje in Amerika. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de talloze boeken, games en bordspellen waarin Dracula zelf – of de vampier als soort – regelmatig ten tonele verschijnt. Om weer op Daniel terug te komen, ook zijn boek Levensloop is door de graaf beïnvloed.
Het fenomeen Nosferatu
Laten we echter niet teveel uitweiden en ons hier enkel richten op het fenomeen “Nosferatu”. Naast een alternatieve benaming voor “vampier” is het ook de naam van een inmiddels tot cult verheven horrorfilm met een bijzondere geschiedenis. Nosferatu, eine Symphonie des Grauens was een Duitse stomme film uit 1922 van regisseur F.W. Murnau. Deze expressionistische film werd dus vijfentwintig jaar na publicatie van het boek gemaakt en kan gezien worden als de eerste Dracula-verfilming. Maar dan zonder toestemming van Stoker en zonder de officiële rechten.
Daarom heet de vampier in de film Graaf Orlok in plaats van Dracula en is zijn prooi Ellen Hutter in plaats van Mina (Harker). Ook de geleerde professor Bulwer – een paracelsist (gebaseerd op de holistische medische en filosofische ideeën van Paracelsus, een arts, alchemist en filosoof uit de Renaissance) – is net iets anders dan de beroemde professor Abraham van Helsing die ook in talloze spin-offs zijn eigen avonturen beleeft.
Nosferatu recensie – De schaduw van de vampier
Hoewel de filmmakers die en meer details aanpasten en de film enkel voor een Duits publiek bedoelden, werden ze met succes aangeklaagd door de erven Stoker. Alle exemplaren van de Nosferatu-film moesten worden vernietigd. Toch bleven enkele kopieën bewaard en zelfs al ben je geen vampier-liefhebber, je kent vast wel het klassieke beeld van acteur Max Schreck die als graaf Orlok met opgeheven klauwen voor een open raam loopt of gebogen is over zijn slachtoffer.
In het jaar 2000 verscheen er de film Shadow of the Vampire over, waarin acteur John Malkovich regisseur Friedrich Wilhelm Murnau speelt. Hij krijgt problemen met acteur Max Schreck (gespeeld door Willem Dafoe) die zijn rol als bloedzuiger wel heel letterlijk neemt.
Het duister als personage op zich
Net als in Nosferatu, eine Symphonie des Grauens en Shadow of the Vampire spelen schaduwen een grote rol in deze nieuwe film van Robert Eggers. Ik ben behoorlijk fan van zijn eerdere films, waar het duister in The VVitch, The Lighthouse en The Northman haast een personage op zich is. Net als in het oorspronkelijke boek is de reis van – in dit geval – Thomas Hutter naar het afgelegen Transsylvanië een koortsdroom vol ongrijpbare beelden. Heb je wel eens nachtmerries over diepe wouden, waar eenzame wegen tussen ondoordringbare naaldbomen gehuld in mistflarden naar onbekende, angstaanjagende locaties voeren? Knijp jezelf dan maar op je bioscoopstoel, je bent toch echt wakker.
Eggers’ films zijn ook altijd doordrenkt van symboliek. Zo wordt Hutter op een kruising in het diepe, donkere woud opgehaald door het rijtuig van graaf Orlok. Een kruising waar volgens het bijgeloof de duivel huist. Ook in het Roemeense dorpje waar Hutter eerst terecht komt is de folklore in alle details van het decor en de kostuums te zien. En als het verhaal zich naar Londen verplaatst, glijdt de schaduw van de vampier over de daken van de stad. Het kwaad is haast tastbaar.
Nosferatu recensie – Pennywise de dansende vampier?
Wat beeld en sfeer betreft is Nosferatu opnieuw adembenemend. En wat geluid betreft ook. De angst van de personages in de film zorgt ervoor dat je zelf een dichtgeknepen keel ervaart. Nogmaals, het is alsof je wakende in een koortsdroom beland bent. Helaas is er toch een minpunt.
Wanneer graaf Orlok zijn opwachting maakt, zijn zowel zijn stem als zijn voorkomen even wennen. Acteur Bill Skarsgård (Clark, The Crow, It) begraaft zich wederom onder dikke lagen make-up, maar zijn ogen blijven die van Pennywise de dansende clown. Daarnaast is zijn Roemeense accent zo zwaar en benauwend, dat het bijna komisch wordt. En toen een andere filmrecensent zei dat hij haar deed denken aan Jim Carrey als Dr. Robotnik in de Sonic-films, werd het laatste restant van de illusie doorbroken.
Teveel bloed
Daar komt nog bij dat Orlok in deze film min of meer een andere rol speelt dan we van de aartsvampier gewend zijn. Actrice Lily-Rose Depp (The Idol, Wolf, Voyagers) – de dochter van Johnny Depp en Vanessa Paradis – is als Ellen Hutter niet per se het standaard slachtoffer van de graaf. Het is eerder andersom. Ellen heeft volgens de arts in de film last van “teveel bloed”. Ze lijdt aan hysterie, een te grote seksuele drift en een te vrije geest. Kortom, ze past letterlijk niet in het keurslijf waarin vrouwen in die tijdsperiode gedwongen werden.
Orlok wordt als een mot door een vlam tot haar aangetrokken. Lily-Rose gaat – net als haar vader – volledig op in haar rol. Zij is wat mij betreft een nieuwe vaste kandidaat voor excentrieke rollen die ook naar actrices Helena Bonham Carter of Christina Ricci kunnen gaan. Als je niet kunt tegen scènes als in The Exorcist, maak dan je borst maar nat. Neem ook dit weer letterlijk, want Orlok gaat in Nosferatu niet af op je halsslagader, maar op je hartstreek. Nog meer symboliek dus.
Hoult en Dafoe, vaste fantastische acteurs
Naast Lily-Rose Depp zijn ook de andere hoofdrolspelers zeer geloofwaardig. Nicholas Hoult (The Order, Renfield, The Menu) weet als Thomas Hutter de angst voor het kwaad zo over te brengen dat het klamme zweet je zelf uitbreekt. Aaron Taylor-Johnson (Kraven: The Hunter, The Fall Guy, Tenet) is als Friedrich Harding het toonbeeld van de welgestelde man die graag ziet dat vrouwen op hun plaats blijven.
En Willem Dafoe (Beetlejuice Beetlejuice, The Lighthouse, Poor Things) is als Prof. Albin Eberhart von Franz… gewoon Willem Dafoe. Subliem dus. Zowel Hoult als Dafoe spelen inmiddels in zoveel films in het fantastische genre, dat we hen nu bijna net zo vaak noemen als dat er Dracula-films zijn.
Nosferatu recensie – De horror komt benauwend dichtbij
Het is dus bijzonder jammer dat alles aan Nosferatu klopt, maar dat het juist de vampier zelf is die licht teleurstelt. Hij valt net uit de toon in de verder nachtmerrieachtige setting van de film. De horrorroman van Stoker komt hier benauwend dichtbij, al heb ik dat verhaal inmiddels in zoveel verschillende varianten beleefd dat ik de lat voor elke nieuwe vertelling erg hoog heb liggen. Maar Eggers is ook een van mijn favoriete hedendaagse regisseurs, dus Nosferatu komt wel dicht bij die lat.
Ik wil de film ook zeker nogmaals in de bioscoop zien en hem straks op 4K UHD hebben voor in mijn Dracula-collectie. Misschien komt het ook doordat ik net de briljante comic Dracula Book 1: The Impaler van Matt Wagner en Kelley Jones heb gelezen (de recensie volg nog), maar Nosferatu onttroont mijn favoriete vampierfilm niet. Dat blijft Bram Stoker’s Dracula uit 1992 van Francis Ford Coppola. Deze nieuwe Gotisch/Barokke versie van het klassieke verhaal dompelt je echter zoals gezegd wel onder in een nachtmerrie. Wil je aan het begin van het nieuwe jaar dus lekker griezelen, ga vooral naar Nosferatu. Eggers grijpt je weer bij de keel en raakt je in je hart!
Nosferatu draait vanaf 2 januari in de bioscoop. Bekijk hier de trailer:
Titel: Nosferatu
Regisseur: Robert Eggers
Acteurs: Lily-Rose Depp, Nicholas Hoult, Bill Skarsgård, Willem Dafoe
Uitgever: Universal Pictures
Genre: Horror
Lees meer Modern Myths recensies!
Nosferatu recensie: © 2024-2025 Modern Myths / Beeldmateriaal: © Universal Pictures
Reactie plaatsen